У 2023 годзе надвор’е не стамлялася здзіўляць беларусаў: то на краіну наляціць засуха, то лівень, то раптам нечакана цёплая восень, то раннія маразы. Якая ў мінулым годзе назіралася кліматычная характарыстыка, колькі выпала ападкаў і было зафіксавана гарачых дзён – пра гэта і многае іншае расказала на прэс-канферэнцыі «Аналіз умоў надвор’я, якія склаліся на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь у 2023 годзе. Вынікі маніторынгу атмасфернага паветра, паверхневых вод, глебы, радыяцыйнага маніторынгу» начальнік аддзела вывучэння змен клімату службы метэаралагічнага і кліматычнага маніторынгу, фонду дадзеных Рэспубліканскага цэнтра па гідраметэаралогіі, кантролі радыеактыўнага забруджвання і маніторынгу навакольнага асяроддзя (Белгідрамета) Вольга Бакланава.
Паводле слоў спецыяліста, тэмпературны фон на працягу ўсяго 2023 года на тэрыторыі Беларусі адзначаўся вышэй за норму.
«Сярэднегадавая тэмпература паветра па Беларусі ў 2023 годзе склала плюс 8,7 градуса. Гэты год заняў трэцяе месца ў ранжыраваным шэрагу назіранняў ад самага цёплага да самага халоднага і 11 месца – ад самага вільготнага да самага сухога пачынаючы з 1881 года. Гэта адбылося нягледзячы на дэфіцыт ападкаў у асобныя месяцы», – адзначыла Вольга Бакланава.
Начальнік аддзела звярнула ўвагу, што сярэдняя тэмпература паветра зімовага сезона 2022 – 2023 гадоў складала мінус 1,6 градуса. Гэты паказчык на 1,8 градуса вышэйшы за кліматычную норму.
«Мінулы зімовы сезон заняў 9-е месца ў ранжыраваным шэрагу назіранняў ад самага цёплага да самага халоднага пачынаючы з 1881 года – плюс 16,4 градуса – тэмпература паветра дасягнула днём 1 студзеня на станцыі Высокае. 23 лютага і склала мінус 27,7 градуса», – паінфармавала спецыяліст.
За зіму ў сярэднім па краіне выпала 187 мм ападкаў, што складае 152 працэнты кліматычнай нормы за сезон. Зімовы сезон заняў першае месца ў ранжыраваным шэрагу назіранняў ад самага вільготнага да самага сухога сезону пачынаючы з 1945 года.
Сярэдняя тэмпература паветра вясновага сезона 2023 года склала плюс 8,2 градуса, што на 0,9 градуса вышэй за кліматычную норму.
«Тэмпературны рэжым вясновага сезона быў неаднародным. Сярэдняя тэмпература сакавіка і красавіка была вышэй за норму на 1,9 і 1 градус адпаведна, а май быў халодным з адмоўнай анамаліяй, роўнай мінус 0,4 градуса», – сказала Вольга Бакланава.
Яна растлумачыла, што ўстойлівы пераход сярэднясутачнай тэмпературы паветра праз 0 градусаў у бок павышэння – заканчэнне зімы і пачатак вясны ў кліматалогіі – адбыўся па захадзе і паўднёвым захадзе краіны яшчэ з 9 па 14 студзеня. Гэта на 1,5 месяца раней за звычайныя тэрміны. На крайнім паўднёвым захадзе гэты пераход здарыўся ў канцы снежня 2022 года. Па поўдні і крайнім паўднёвым усходзе краіны – у другой і трэцяй дэкадах лютага, а па астатняй тэрыторыі краіны гэта адбылося 11 – 14 сакавіка – тэрміны, блізкія да звычайных.
«За вясну ў сярэднім па краіне выпала 121 мм ападкаў, што складае 86 працэнтаў кліматычнай нормы за сезон. На працягу вясны на тэрыторыі Беларусі ападкі выпадалі нераўнамерна. Залішняе ўвільгатненне адзначалася ў сакавіку – тады выпала 184% нормы. Так, сакавік 2023 года заняў 3 месца ў ранжыраваным шэрагу назіранняў ад самага вільготнага да самага сухога пачынаючы з 1945 года.Пры гэтым на станцыях Езярышча, Віцебск, Лепель, Сянно, Касцюковічы і Мазыр быў перавышаны гістарычны максімум сумы ападкаў за месяц», – падкрэсліла начальнік аддзела вывучэння зменаў клімату службы метэаралагічнага і кліматычнага маніторынгу, фонду дадзеных Белгідрамета.
У красавіку ў сярэднім па Беларусі было 39 мм ападкаў, што склала 102 працэнты кліматычнай нормы. Істотны недабор ападкаў назіраўся ў маі – выпала ўсяго 12 мм ападкаў, або 19% ад нормы. Май 2023 года стаў самым засушлівым пачынаючы з 1945 года. Папярэдні рэкорд быў адзначаны ў 1971 годзе, тады выпала 26 мм. Па большай частцы тэрыторыі краіны перавышаны гістарычныя мінімумы сум ападкаў за месяц.
«Максімальнага значэння тэмпература паветра дасягнула 26 траўня на станцыі Лельчыцы, яна была плюс 28,9 градуса. Мінімальная тэмпература паветра адзначана на станцыі Езярышча 10 сакавіка і склала мінус 23,7 градуса», – дадала спецыяліст.
Як расказала Вольга Бакланава, сярэдняя тэмпература паветра па краіне за лета 2023 года склала плюс 19 градусаў, што на 1 градус вышэй за кліматычную норму. Лета 2023-га стала восьмым у ранжыраваным шэрагу назіранняў ад самага цёплага да самага халоднага пачынаючы з 1881 года.
«За мінулае лета адзначана ад 26 да 48 гарачых дзён з тэмпературай плюс 25 градусаў і вышэй пры норме 29 – 59 дзён. Таксама адзначалася ад 2 да 20 вельмі гарачых дзён з тэмпературай плюс 30 градусаў і вышэй пры норме ад 1 да 13 дзён», – канстатавала начальнік аддзела вывучэння змен клімату службы метэаралагічнага і кліматычнага маніторынгу, фонду дадзеных Белгідрамета.
Яна дадала, што з 15 па 25 чэрвеня была адзначана інтэнсіўная хваля цяпла на большай частцы тэрыторыі краіны, за выключэннем паўднёва-заходніх раёнаў рэспублікі. У чэрвені таксама назіралася ад 1 да 5 дзён з максімальнай тэмпературай паветра плюс 30 градусаў і больш пры норме для гэтага месяца 1 – 3 дні.
«Сярэдняя па Беларусі тэмпература паветра за жнівень 2023 года склала плюс 20,7 градуса, што вышэй за кліматычную норму на 2,7 градуса. Жнівень мінулага года заняў другое месца ў ранжыраваным шэрагу назіранняў ад самага цёплага да самага халоднага пачынаючы з 1945 года. Адзначу, што ў гэтым месяцы назіралася некалькі хваляў цяпла. Самая інтэнсіўная была з 13 па 21 жніўня. У жніўні таксама было зарэгістравана ад 2 да 13 дзён з максімальнай тэмпературай паветра плюс 30 градусаў і вышэй. Таксама ў асобныя суткі на многіх станцыях назіраліся трапічныя ночы, калі мінімальная тэмпература паветра за ноч складала плюс 20 градусаў і больш», – патлумачыла спецыяліст.
Максімальная тэмпература паветра летняга сезона была плюс 34,5 градуса, яна адзначана 6 жніўня на станцыі Лельчыцы. Мінімальную тэмпературу паветра – мінус 1,1 градуса – зафіксавалі на станцыі Палеская 4 чэрвеня.
«З 1 па 27 чэрвеня месцамі па Беларусі, у перыяд з 1 па 9 чэрвеня ў многіх раёнах Гомельскай вобласці, з 4 па 19 чэрвеня на большай частцы тэрыторыі Мінскай вобласці і з 6 па 9 чэрвеня ў большасці раёнаў Магілёўскай вобласці назіралася надзвычайная пажарная небяспека – 5-ы клас гарымасці», – адзначыла Вольга Бакланава.
Па яе словах, дажджы ўлетку ў асноўным насілі кароткачасовы, а ў асобныя дні ліўневы характар. У некаторых раёнах моцныя дажджы дасягалі крытэрыяў небяспечнай з’явы. Найбольшая сума ападкаў зарэгістравана днём 27 ліпеня на метэастанцыі Орша, тады выпала 117 мм ападкаў, што складае 143 працэнты ад месячнай нормы ападкаў.
Вольга Бакланава таксама акцэнтавала ўвагу на тым, што на працягу 2023 года на тэрыторыі Беларусі адзначалася ўзмацненне ветру парывамі да 15 м/с і больш, а месцамі хуткасць ветру дасягала крытэрыю небяспечнай з’явы.
“Максімальная хуткасць ветру зарэгістраваная 7 жніўня на станцыі Орша і склала 36 м/с”, – падсумавала спецыяліст.
«Сярэдняя тэмпература паветра па краіне за восеньскі перыяд 2023 года была на 1,7 градуса вышэй за кліматычную норму і склала плюс 8,7 градуса. Восень 2023 года заняла пятае месца ў ранжыраваным шэрагу назіранняў ад самага цёплага да самага халоднага сезону пачынаючы з 1881 года», – заўважыла спецыяліст.
Сярэдняя тэмпература па Беларусі за верасень 2023 года склала плюс 16,2 градуса, што вышэй за кліматычную норму на 3,5 градуса.
Начальнік аддзела вывучэння змяненняў клімату службы метэаралагічнага і кліматычнага маніторынгу, фонду даных Белгідрамета падкрэсліла, што верасень 2023 года стаў самым цёплым і заняў першае месца ў ранжыраваным шэрагу назіранняў ад самага цёплага да самага халоднага пачынаючы з 1945 года.«Тэмпература паветра днём на працягу месяца ў асноўным складала плюс 20 – 27 градусаў. Максімальнага значэння – плюс 29,2 градуса – тэмпература паветра дасягнула днём 13 верасня на станцыі Брэст і Пружаны», – паінфармавала яна.
Сярэдняя па Беларусі тэмпература паветра за кастрычнік склала плюс 8 градусаў, што таксама было вышэй за кліматычную норму на 1,2 градуса. Пры гэтым сярэдняя тэмпература паветра за лістапад 2023 года склала плюс 1,9 градуса, што аказалася на 0,3 градуса вышэй за кліматычную норму.
Вольга Бакланава адзначыла, што з 17 па 20 лістапада тэмпература перайшла праз 0 градусаў у бок паніжэння пачатку кліматычнай зімы.
«За восеньскі сезон мінулага года ў сярэднім па Беларусі выпала 189 мм ападкаў – гэта 123% ад кліматычнай нормы, і восень 2023 года ўвайшла ў 20 самых вільготных сезонаў. Так, за верасень у сярэднім па Беларусі выпала 20 мм, што склала 38% кліматычнай нормы, і верасень заняў 3-е месца ў ранжыраваным шэрагу назіранняў ад самага сухога да самага вільготнага.На станцыях Езярышча, Орша і Бабруйск быў абноўлены гістарычны месячны мінімум ападкаў за месяц», – распавяла спецыяліст.
Яна падкрэсліла, што за кастрычнік у сярэднім па краіне выпала 83 працэнты ападкаў – гэта 153 працэнты кліматычнай нормы. За лістапад выпала 86 мм ападкаў, што склала 187 працэнтаў кліматычнай нормы. Такім чынам, лістапад 2023 года заняў 3-е месца ў ранжыраваным шэрагу назіранняў ад самага вільготнага ў самым сухім пачынаючы з 1945 года.
«З другой паловы трэцяй дэкады лістапада ўсталявалася снежнае покрыва вышынёй на апошні дзень месяца ад 1 см у Пружанах да 39 см у Езярышчы, і толькі на станцыі Гродна снежнае покрыва адсутнічала. Звычайна ўстойлівае снежнае покрыва ў Беларусі кладзецца ў асноўным у другой дэкадзе снежня. Таксама 3 снежня ў раёне метэастанцыі Жыдковічы назіраўся вельмі моцны снег. Колькасць ападкаў склала 23 мм», – канстатавала начальнік аддзела вывучэння змяненняў клімату службы метэаралагічнага і кліматычнага маніторынгу, фонду даных Белгідрамета.
Інфармацыя БЕЛТА
